Anatomie en functie

De voorste kruisband ligt in het midden van de knie.  Hij is verankerd aan het bovenbeen (achteraan) en aan het onderbeen (vooraan). Hij geeft stabiliteit aan de knie.

De belangrijkste functie van deze band is het verhinderen dat de knie te ver naar voor doorschiet.  Dit zou vooral kunnen gebeuren bij draaibewegingen van het gewricht.

Bij het volledig strekken van de knie wordt deze voorste kruisband aangespannen.  Ook bij overstrekken kan een scheur van de kruisband optreden.

De voorste kruisband is één van de 4 gewrichtsbanden van de knie.  Naast de achterste kruisband, de mediale (binnenste) en de laterale (buitenste) collaterale band.

De voorste kruisband loopt niet recht, maar schuin en centraal in de knie. Een voorste kruisband scheurt meestal bij sportletsels.  Meestal gebeurt dit bij het plots stoppen en draaien naar de andere kant, zoals bij voetbal en skiën.

Vooral bij skiën zien we ook kruisbandletsels, tegelijkertijd met uitrekking van de mediale gewrichtsband en een meniscusscheur.  Het samen voorkomen van deze 3 letsels is een speciale entiteit (letsel van O’Donohugue).

Op het moment dat de kruisband scheurt, voelt de patiënt veelal een kleine “krak”. Meestal is de knie onmiddellijk gezwollen  en voelt ze onstabiel aan (bij een geïsoleerd meniscusletsel zwelt de knie slechts ’s anderendaags).  De klachten kunnen echter ook weinig uitgesproken zijn met enkel wat zwelling thv de knie.  Soms wordt om deze reden de diagnose van een kruisbandletsel slechts later gesteld.

Indien er bijgaande letsels zijn, zijn het deze bijkomende letsels die in het begin verantwoordelijk zijn voor de pijn. In het begin is relatieve rust en ijsapplicatie de beste aanpak. Naderhand kan reeds worden gestart met versterkende oefeningen van de strek- en buikspieren van de knie. Zonder voorste kruisband kan een knie goed en normaal bewegen.  Niet altijd, maar soms, voelt men dat de knie instabiel is en men zou doorzakken.

Hoe functioneert een knie zonder kruisband ?

Men kan de knie nog steeds normaal en in dagdagelijkse activiteiten gewoon gebruiken.  Toch zal men veelal het gevoel hebben dat de knie niet stevig in elkaar zit en dat er een zekere laksheid is.
Hierdoor kunnen later dan bijkomende (secundaire) letsels aan de meniscus en het kraakbeen optreden. Deze herhaalde doorzakkingsepisodes hebben veelal kraakbeenbeschadiging door het gevolg hetgeen uiteindelijk kan leiden tot vroegtijdige arthrose in de knie.

 

Symptomen van een voorste kruisband ruptuur
  • pijn en uitgesproken zwelling en bloeding in het kniegewricht, meestal onmiddellijk na het trauma
  • doorzakken van de knie bij het steunen onmiddellijk na het ongeval – veelal kleine krak gehoord
  • de eerst dagen moeilijkheden om te buigen en te strekken
  • later “onzeker” gevoel, instabiliteit

Soms geeft een scheur in de voorste kruisband echter géén klachten !

Diagnosestelling :

Een goede ondervraging en onderzoek gebeurt door de dokter.  Aan de hand hiervan kan hij reeds het vermoeden krijgen dat de voorste kruisband is gescheurd.
Soms wordt hiervoor een punctie uitgevoerd (evacueren van het vocht uit de knie).  Aan de hand hiervan kan worden gezien of het gaat om gewoon knievocht (gelig).  Een scheur van de meniscus is dan waarschijnlijk.  Indien er bloederig vocht wordt geëvacueerd is een scheur van de voorste kruisband meer waarschijnlijk.

Bijkomende zekerheid kan worden bekomen door middel van een NMR scan onderzoek.

Wanneer moet een kruisband operatief behandeld worden ?

Niet altijd.  De indicatie om te opereren moet steeds individueel worden bekeken.  Hierbij zijn vooral van belang : de leeftijd – de graad van instabiliteit – activiteitenniveau – sportambities – motivatie van de patiënt.

Indien wordt geopteerd om het letsel verder conservatief  (zonder operatie) te behandelen vergt dit evenwel van de patiënt ook een speciale inspanning.

De spieren dewelke de knie plooien en strekken moeten zo sterk mogelijk worden gemaakt.  Deze spieren gaan als een uitwendig korset mede de stabiliteit van de knie bepalen. Ook het aanpassen van de levensstijl en de sportieve activiteiten moeten hierbij aangepast worden.

Indien de doorzakkingsepisodes echter te frequent optreden, zal de dokter een ingreep aanraden.

Gezien de resultaten van de kruisbandoperaties de laatste jaren duidelijk verbeterd zijn, is er in de literatuur een trend om deze letsels toch meer en meer operatief te behandelen. Vooral als men nog jong is en sportieve ambities heeft.

Elke optie heeft zijn voor- en nadelen.
Om deze reden moet elk geval individueel worden benaderd.

Conservatieve behandeling
Voordeel:
  • geen kans op operatieve complicaties
  • weinig werkverlet
Nadeel:
  • instabiel gevoel thv de knie met secundair kans op kraakbeen beschadiging
  • kans op bijkomende letsels aan de andere kniestructuren
Heelkundig herstel
Voordeel :
  • benadert de anatomische knie
  • de knie is terug stabiel
  • minder kans op laattijdige arthrose
  • kleinere kans op bijkomend doorzakken
  • grote kans tot herwinnen normale kniefunctie en voorgaand sportief niveau
Nadeel:
  • kans op complicaties : infectie / flebitis
  • werkverlet
  • intensieve revalidatie nodig
  • sporten slechts na 5 à 6 maanden

Met welke pezen ?

De voorste kruisband is net als de meniscus weinig doorbloed. Hierdoor is het onmogelijk om de uiteinden van de gescheurde kruisband gewoon aan elkaar te hechten. Daarom zal een totaal nieuwe kruisband worden gemaakt.  Klassiek gebeurt dit door middel van een greffe.  Deze greffe wordt meestal gemaakt uit eigen pezen (hamstringpezen of kniepees).  Eventueel kan ook een donorpees worden gebruikt. Meestal wordt gebruik gemaakt van de hamstringpezen van patiënt zelf.

De ingreep zelf is technisch en het resultaat zal voor een gedeelte ook afhangen van de revalidatie.
Deze zal inspanning en vooral tijd vragen.

De ingreep zelf:

De verdoving is meestal algemeen.  Op uw vraag en na gesprek met de anesthesist (verantwoordelijk voor de narcose) kan dit ook gebeuren door middel van een prik in rug.

Qua littekens zal deze ingreep goed meevallen. Er zijn een 3-tal kijkgaatjes en een litteken van ongeveer 4cm aan de voor-binnenzijde van het onderbeen.

De ingreep gebeurt onder bloedleegte.  Op deze manier kan de dokter tijdens de ingreep en bij het kijken in de knie alle structuren rustig inspecteren en de verschillende stappen door de lens bekijken en uitvoeren.

Om de kruisbandgreffe te nemen wordt een incisie gemaakt aan de voorbinnenzijde van de knie – ongeveer 4cm lang.  Langs dit litteken worden 2 hamstringpezen vrijgemaakt thv de knie (semitendinosis en gracilis).  Deze pezen worden gevlochten en een sterke bundel wordt gemaakt – ongeveer 8mm diameter.
Naast dit litteken van een 4-tal cm hebt u thv de knie nog bijkomende kleine gaatjes van de kijkoperatie.
Tijdens de kijkoperatie wordt ook de ganse knie verder geïnspecteerd.

De resten van de oude, kapotte kruisband worden “weggebrand” (vapor).
Zowel in het dijbeen als in het scheenbeen worden tunneltjes geboord waar de nieuwe kruisband op zijn plaats moet worden gebracht. Het plaatsen van deze gaatjes is erg belangrijk en moet erg nauwkeurig gebeuren.

In de tunnel thv het bovenbeen en het onderbeen wordt dan de kruisbandgreffe geplaatst.  Zij wordt in deze tunnel gefixeerd door middel van synthetische materiaal.  Veelal gaat het om een klein knopje (Endobutton) en een schroef dewelke zichzelf zal verteren over langere termijn.

Na de ingreep verblijft u meestal één nacht in het ziekenhuis. ’s Anderendaags kan u het ziekenhuis verlaten en het lidmaat belasten.  U mag de voet op de grond zetten en steun nemen.  Meestal is gebruik van een kruk nuttig.

Revalidatie:

Na ongeveer één week wordt gestart met de echte revalidatie.  Dit gebeurt onder bescherming van een extern apparaat (brace) en onder begeleiding van kinesist. De brace is gedurende de eerste 6 weken noodzakelijk om de nieuwe kruisband te beschermen tegen eventuele nieuwe scheuren.

Bij de revalidatie is zowel het strekken als het plooien van belang.  In eerste instantie moet de knie over het verloop van een 3 à 4-tal weken helemaal kunnen worden gestrekt.  Eens dit bereikt is, kan u normaal stappen.

Globaal gezien wordt volgend schema gevolgd :

  • aangepaste brace voor 6 weken
  • normaal stappen na 3 à 4 weken
  • fietsen na 2 maanden
  • lopen na een 3-tal maanden
  • contactsporten na 5 maanden.

Deze vrij lange periode (voor contactsporten) is noodzakelijk omdat dit de tijd is dewelke de nieuw geplaatste kruisband nodig heeft om vast te groeien en te verstevigen om zo de knie stabiel te houden.

Het is erg belangrijk dat de spieren rond de knie, het natuurlijke corset voor de knie, voldoende geoefend worden.

De klassieke periode van werkonbekwaamheid:

  • autorijden : 4 weken
  • zittend werk: 3 weken
  • licht werk : 6 weken
  • zwaar werk : 3 maanden

Complicaties:

Zoals elke ingreep:

  • Infectie.  Is zeldzaam.  Bij aanhoudende koorts en een warm, gloeiend gevoel wordt de dokter best gecontacteerd.  Een eventuele infectie is steeds ernstig te nemen en hierbij kan geen risico worden genomen.
  • Flebitis / Trombo-embolie.  Hiervoor krijgt u na de ingreep speciale onderhuidse spuitjes in de buik voor de duur van een 3-tal weken.
  • Zeer zeldzaam blijft patiënt moeilijkheden ondervinden om de knie te strekken. Dit wordt veroorzaakt door teveel littekenweefsel rond de geplaatste kruisband.  Dit litteken wordt, indien echt nodig, verwijderd door een nieuwe kijkoperatie waarbij dit littekenweefsels wordt weggebrand.
  • Soms is er een doof gevoel rond het litteken.  Dit wordt veroorzaakt door het doorsnijden van kleine huidzenuwen bij het openen van de huid.  Dit geeft op langere termijn weinig hinder maar kan toch enige tijd aanslepen.
  • Opnieuw scheuren van de nieuw geplaatste kruisband (meestal bij terug sporten).
De Double Bundle techniek:

Recent is een nieuwe techniek ontwikkeld om de voorste kruisband nog beter operatief te behandelen.  De voorste kruisband zelf bestaat immers uit 2 bundels.  Bij deze techniek wordt het verloop van deze 2 aparte bundels zo goed als mogelijk gevolgd en worden 2 bundels geplaatst.

Grosso modo wordt dezelfde techniek gebruikt als bij de single bundle techniek. Door het plaatsen van 2 aparte, smallere, bundels zou de stabiliteit van de knie nog verbeteren, vooral bij draaibewegingen. Hiervoor zijn natuurlijk 2 tunnels nodig in het bovenbeen en 2 tunnels nodig in het onderbeen.

In deze 4 tunnels dienen dat de greffe te worden gefixeerd door middel van synthetisch materiaal.
De kostprijs is dan ook dubbel zo hoog als bij de single bundle techniek.

De toekomst zal uitwijzen of deze techniek een echte meerwaarde heeft.